عملیات واحد(به انگلیسی: Unit operation) علمی است که به بررسی فرایندهای جداسازی مورد استفاده در صنایع شیمیایی می‌پردازد. تقطیر، تبخیر، انواع روش‌های استخراج، تبلور و… در علم عملیات واحد به‌طور مفصل مورد بررسی قرار می‌گیرد. مفاهیم انتقال جرم، انتقال حرارت و ترمودینامیک، اساس مفاهیم و تئوری‌های عملیات واحد هستند.

برای هر جداسازی به دو ظرف نیاز است که در فرایند تقطیر این دو ظرف دو فاز مایع و بخار می‌باشند و اساس تقطیر بر تعادل بین مایع و بخار استوار است. در فرایند تقطیر دو یا چند جزء بر اساس اختلاف نقطه جوششان یا به عبارت دیگر اختلاف فراریتشان جداسازی می‌شوند بدین صورت که جزء یا اجزایی که دارای نقطه جوش پایین‌تری باشند یا به عبارت دیگر فراریت بیشتری داشته باشند بیشتر در فاز بخار ظاهر می‌شوند که به این جزء، جزء سبک نیز گفته می‌شود و جزء یا اجزایی که نقطه جوش بیشتری داشته باشند یا به عبارت دیگر فراریت کمتری داشته باشند بیشتر در فاز مایع ظاهر می‌شوند که به این جزء، جزء سنگین گفته می‌شود و در نهایت با جداسازی فازها می‌توان به‌طور نسبی اجزاء را از یکدیگر جدا نمود. پس با توجه به اینکه تعادل بین دو فاز مایع و بخار بر جداسازی اجزاء و طراحی برج تقطیر تأثیرگزار است باید قبل از هر چیز تعادل مایع و بخار مورد بررسی قرار گیرد. از منظر ترمودینامیک، تعادل مایع و بخار حالت پایداری است که در آن هیچ‌یک از خواص ماکروسکوپی دو فاز شامل دما، فشار و غلظت تغییر نکند.

فهرست مطالب:

فصل اول: تعاریف و اصول

فصل دوم: استاتیک سیالات و کاربردهای آن

فصل سوم: پدیده حرکت سیالات

فصل چهارم: معادلات بنیانی حرکت سیالات

فصل پنجم: جریان سیالات تراکم ناپذیر در مجراها و لایه های نازک

فصل ششم: جریان سیالات تراکم پذیر

فصل هفتم: جریان از روی اجسام غوطه ور

فصل هشتم: انتقال و اندازه گیری سیالات

فصل نهم: هم زدن و مخلوط کردن مایعات

فصل دهم: انتقال گرما از طریق رسانش

فصل یازدهم: اصول جریان گرما در سیالات

فصل دوازدهم: انتقال گرما به سیالات بدون تغییر حالت

فصل سیزدهم: انتقال گرما به سیالات با تغییر حالت

فصل چهاردهم: انتقال گرما به روش تابش

فصل پانزدهم: دستگاه های انتقال گرما

فصل شانزدهم: تبخیر

فصل هفدهم: اصول پخش و انتقال جرم بین فازها

فصل هجدهم: جذب گاز

فصل نوزدهم: عملیات رطوبت زنی

فصل بیستم: عملیات تعادلی مرحله ای

فصل بیست و یکم: تقطیر

فصل بیست و دوم: مقدمه ای بر تقطیر چند جزیی

فصل بیست و سوم: فروشویی و استخراج

فصل بیست و چهارم: خشک کردن جامدات

فصل بیست و پنجم: جداسازی با بستر ثابت

فصل بیست و ششم: فرآیندهای جداسازی غشایی

فصل بیست و هفتم: تبلور

فصل بیست و هشتم: خواص جامدات ذره ای و فرآوری آن ها

فصل بیست و نهم: جداسازی های مکانیکی